เช่ารถเครนครั้งแรก: 7 ขั้นตอนเตรียมตัวสำหรับผู้ควบคุมงานและผู้รับเหมา
การ เช่ารถเครน ครั้งแรกมัก “พลาด” เพราะข้อมูลหน้างานไม่ครบ, คาดการณ์รัศมีผิด, ไม่เผื่อข้อจำกัดทางเข้า, และไม่ได้เตรียมบทบาท-เอกสารด้านความปลอดภัยให้ชัด
บทความนี้สรุปเป็น 7 ขั้นตอนที่ใช้ได้จริงสำหรับผู้ควบคุมงาน ผู้รับเหมา และฝ่ายจัดซื้อ เพื่อคุยกับผู้ให้บริการ รถเครนให้เช่า ได้ตรงประเด็น ลดการแก้งานหน้างาน และได้ใบเสนอราคาที่เทียบกันได้
ลดการถาม-ตอบหลายรอบ
ทางเข้า/พื้นรับแรง/จุดยกชัด
สื่อสาร/เขตหวงห้าม/สายไฟ
สารบัญ
- ภาพรวม 7 ขั้นตอน (อ่านจบใช้ได้ทันที)
- ขั้นตอนที่ 1: กำหนดขอบเขตงานยกและผู้รับผิดชอบ
- ขั้นตอนที่ 2: เก็บข้อมูลชิ้นงาน + หน้างานให้ครบ
- ขั้นตอนที่ 3: คัดกรองประเภทและขนาดรถเครน (รวม 4 ล้อ)
- ขั้นตอนที่ 4: ขอราคาแบบเทียบกันได้ (RFQ)
- ขั้นตอนที่ 5: วางแผนความปลอดภัย (USA + Japan)
- ขั้นตอนที่ 6: เตรียมวันยก—ตั้งงาน สื่อสาร และแผนหยุดงาน
- ขั้นตอนที่ 7: ปิดงานและเก็บข้อมูลเพื่อลดต้นทุนรอบถัดไป
- เช็กลิสต์ 1 หน้า: ส่งครั้งเดียวแล้วได้คิวไว
- FAQ: คำถามพบบ่อย
ภาพรวม 7 ขั้นตอน (อ่านจบใช้ได้ทันที)
หากคุณไม่เคย เช่ารถเครน มาก่อน ให้คิดว่างานนี้คือ “งานวิศวกรรม + งานโลจิสติกส์ + งานความปลอดภัย” ในเหตุการณ์เดียว
เป้าหมายของ 7 ขั้นตอนด้านล่างคือทำให้คุณคุม 3 เรื่องพร้อมกัน: (1) ได้ เครนให้เช่า ตรงงาน (2) ใบเสนอราคาเทียบได้ (3) หน้างานไม่บานปลาย
– บริการ เช่ารถเครน 10–55 ตัน และรายละเอียดรุ่นงานเมือง/งานโรงงาน
– ถ้ายังไม่มั่นใจเรื่องรัศมี/โหลดชาร์ต: Load Chart อ่านยังไง (5 ขั้นตอน)
– ถ้าต้องคุมสลิง/แช็คเคิลให้ถูก WLL: ตารางเลือกสลิง/แช็คเคิลให้ตรง WLL
ขั้นตอนที่ 1: กำหนดขอบเขตงานยกและผู้รับผิดชอบ (Owner ของแผนยก)
จุดเริ่มที่มือใหม่มักมองข้าม คือ “ใครเป็นคนตัดสินใจหน้างาน” และ “ใครมีอำนาจสั่งหยุดงาน”
ในงาน ให้เช่ารถเครน แบบมืออาชีพ ควรกำหนดบทบาทขั้นต่ำ 4 กลุ่มให้ชัดก่อนติดต่อผู้ให้บริการ รถเครนให้เช่า:
- ผู้ควบคุมงาน/ผู้ว่าจ้าง (Site Controller): อนุมัติพื้นที่ตั้งเครน, เส้นทางเข้า-ออก, และเวลาปิดพื้นที่
- ผู้รับเหมา/ทีมติดตั้ง (Work Crew): เตรียมชิ้นงาน จุดยก และความพร้อมหน้างาน
- ผู้ให้บริการเครน (Crane Provider): จัดรุ่นเครน คนขับ อุปกรณ์ และขั้นตอนปฏิบัติ
- ผู้ส่งสัญญาณ/ผู้ผูกมัด (Signal/Rigging): คุมสัญญาณและความถูกต้องของการผูกยก
คำถามที่ต้องตอบให้ได้ภายใน 10 นาที (ก่อนโทรหา “ให้เช่าเครน”)
- ยกอะไร, น้ำหนักเท่าไร, ยกจากไหนไปไหน (เริ่ม-จบ)?
- จุดยกมี lifting point/หูยกหรือไม่? ใครรับรอง?
- พื้นที่ตั้งเครนอยู่บนพื้นแบบไหน (ดิน/คอนกรีต/พื้นโรงงาน)?
- มีสิ่งกีดขวางเหนือศีรษะหรือแนวสายไฟหรือไม่?
- งานยกเกิดในเวลาใด—กลางวัน/กลางคืน, ต้องปิดจราจรหรือไม่?
หมายเหตุ: หากงานมีความซับซ้อน (ยกใกล้สายไฟ, ยกเหนือคน, ยกหลายจังหวะ, หรือพื้นที่ตั้งขาไม่เต็ม) ให้เตรียม “แผนยก (Lift Plan)” และประชุมหน้างานก่อนวันยกเสมอ
ขั้นตอนที่ 2: เก็บข้อมูลชิ้นงาน + หน้างานให้ครบ (ข้อมูลขั้นต่ำ 12 รายการ)
สำหรับงาน เช่ารถเครน ครั้งแรก สิ่งที่ทำให้คิวไวและราคานิ่ง คือ “ข้อมูลครบตั้งแต่ครั้งแรก”
ตารางนี้คือชุดข้อมูลขั้นต่ำที่แนะนำให้ส่งผ่าน LINE เพื่อให้ทีม เครนให้เช่า คัดรุ่นและประเมินหน้างานได้เร็วขึ้น
| หมวด | ข้อมูลที่ต้องมี | ตัวอย่างรูปแบบที่ส่งได้ | เหตุผลที่สำคัญ |
|---|---|---|---|
| ชิ้นงาน | น้ำหนักรวม (รวม Rigging), ขนาด, จุดศูนย์ถ่วง (ถ้ารู้) | สเปกชีต/รูปวัดคร่าว ๆ + ระบุ “เผื่อ” % | น้ำหนักผิด = เลือกรุ่นผิด/เสี่ยงเกินพิกัด |
| จุดยก | ตำแหน่งหูยก/จุดจับ, วิธีผูกยก, ข้อห้ามของผู้ผลิต | ภาพ close-up จุดยก + มาร์กตำแหน่ง | ผูกผิด = ชิ้นงานเสียหาย/หมุน-แกว่ง |
| รัศมี/ความสูง | ระยะจาก “จุดหมุนเครน” ถึงแนวดิ่งจุดยก + ความสูงพ้นสิ่งกีดขวาง | สเก็ตช์ง่าย ๆ หรือรูปแปลน + ระยะเมตร | รัศมีคือปัจจัยหลักของ Load Chart |
| ทางเข้า | ความกว้างทาง, มุมเลี้ยว, ความสูงจำกัด, น้ำหนักรับได้ | ส่งพิกัด + คลิปวิดีโอเดินเข้าจริง | กำหนดได้ว่าจะใช้ เช่ารถเครน 4 ล้อ หรือรุ่นใหญ่กว่า |
| พื้นรับแรง | พื้นดิน/พื้นคอนกรีต, มีโพรง/ท่อใต้ดินหรือไม่, พื้นนิ่มหรือไม่ | รูปพื้น + จุดตั้งขา (ระบุคร่าว ๆ) | เกี่ยวกับการกางขา/การทรุด/เสถียรภาพ |
| สภาพแวดล้อม | แนวสายไฟ, เขตคนเดิน, งานในโรงงาน/โรงเรียน/พื้นที่ชุมชน | รูปมุมกว้าง 4 ด้าน + มาร์กแนวสาย | กำหนด Exclusion Zone และมาตรการควบคุม |
– สูตรเลือกขนาดเครนช่วงยอดนิยม: เช่ารถเครน 10–55 ตัน เลือกขนาดให้คุ้มงบ
– งานพื้นที่จำกัด/ซอยแคบ: เช่ารถเครนสำหรับพื้นที่แคบ
– เช็กลิสต์ก่อนยก (ใช้ได้จริง): เช็กลิสต์ความปลอดภัยก่อนยกของ
ขั้นตอนที่ 3: คัดกรองประเภทและขนาด รถเครนให้เช่า (เมื่อไรควร เช่ารถเครน 4 ล้อ?)
สำหรับมือใหม่ ให้เริ่มจาก “ความจริงหน้างาน” ก่อนสเปกบนกระดาษ: ทางเข้าถึงหรือไม่, ตั้งขาได้เต็มหรือไม่, และรัศมีทำงานจริงเท่าไร
หลักคิดที่ใช้งานได้คือ:
- งานเมือง/พื้นที่แคบ: มักได้เปรียบจาก เช่ารถเครน 4 ล้อ เพราะคล่องตัว ตั้งงานไว และลดความเสี่ยงทางเข้า-ออก
- งานยกหนัก/รัศมีกว้าง: มักต้องใช้กำลังสำรองมากขึ้น (ไม่เลือก “พอดีเป๊ะ”)
- งานหลายจังหวะ/ยกเหนืออาคาร: ให้ความสำคัญกับการวางแผน (Lift Plan) และพื้นที่หวงห้าม
เทคนิคสื่อสารกับผู้ให้บริการ ให้เช่ารถเครน ให้ได้รุ่นตรงงาน
- อย่าพูดแค่น้ำหนัก “ชิ้นงาน” ให้พูด “น้ำหนักรวม + อุปกรณ์ยก” และระดับความไม่แน่นอนของข้อมูล
- ยืนยัน “รัศมีจากจุดหมุน” (ไม่ใช่ระยะจากขอบอาคาร)
- แจ้งพื้นที่ตั้งขา: กางเต็มได้ไหม? ต้องหลบกำแพง/หลบท่อใต้ดินหรือไม่?
- ถ้าพื้นนิ่ม/เข้าพื้นที่ต้องทำทาง ให้แจ้งล่วงหน้าเพื่อเตรียมแผ่นรอง/แผ่นปูทาง
ถ้าหน้างานมีความเสี่ยงด้านพื้นรับแรง ให้พิจารณาบริการ เช่าแผ่นเหล็กปูทาง/รองขา ร่วมกับงานยก
ขั้นตอนที่ 4: ขอราคาแบบเทียบกันได้ (RFQ) — ลดค่าแฝงและลด “งานรอ”
การขอราคา เครนให้เช่า ที่มือใหม่มักผิด คือส่งข้อมูลไม่ครบ ทำให้ราคา “แกว่ง” และเงื่อนไขไม่เท่ากัน (บางเจ้ารวม/บางเจ้าไม่รวม)
วิธีที่ง่ายที่สุด คือทำ RFQ 1 หน้า แล้วขอให้ทุกเจ้าเสนอราคาตามหัวข้อเดียวกัน
RFQ 1 หน้า (คัดลอกไปใช้ได้ทันที)
- งาน: ยก/ติดตั้งอะไร, จำนวนครั้งยก, ช่วงเวลาเริ่ม-จบ
- น้ำหนักรวม: ชิ้นงาน + Rigging (ระบุ % เผื่อ)
- รัศมี/ความสูง: ระยะจากจุดหมุน + hook height โดยประมาณ
- หน้างาน: พิกัด Google Maps, ทางเข้ากว้าง/เลี้ยว, จุดตั้งขา
- ความเสี่ยง: ใกล้สายไฟ/พื้นที่คนเดิน/ต้องปิดถนนหรือไม่
- สิ่งที่ต้องการในใบเสนอราคา: ค่าเช่า, ค่าเดินทาง/ตั้งเครื่อง, เวลาขั้นต่ำต่อวัน, ค่า OT, เงื่อนไขยกเลื่อน/ฝน/ลม, เอกสารความปลอดภัย
หากต้องการกรอบคิดเรื่อง “รายวัน vs รายเดือน” ดูเพิ่ม: เช่ารถเครนรายวัน หรือรายเดือน แบบไหนคุ้มกว่า?
สำหรับผู้ควบคุมงาน หากต้องเทียบหลายเจ้า ให้ทำตาราง “เทียบข้อเสนอ” อย่างน้อย 6 ช่อง: ราคา, รุ่นเครน, เวลาขั้นต่ำ, รวมอุปกรณ์ยกหรือไม่, เงื่อนไขเลื่อนงาน, และเอกสาร/มาตรฐานความปลอดภัย
การทำเช่นนี้ช่วยให้การเลือก ให้เช่าเครน เป็นระบบ ไม่ตกหลุม “ราคาถูกแต่ค่าแฝงสูง”
ขั้นตอนที่ 5: วางแผนความปลอดภัยด้วยมาตรฐาน USA + Japan (ย่อแบบใช้งานจริง)
งาน เช่ารถเครน ไม่ใช่แค่ “ยกให้เสร็จ” แต่คือ “ยกให้เสร็จโดยไม่มีเหตุ”
ในเชิงแนวปฏิบัติ ผู้ควบคุมงานควรอ้างอิงหลักคิดจากมาตรฐานต่างประเทศเพื่อทำให้ทีมคุยภาษาเดียวกัน โดยเฉพาะ 4 เรื่องนี้:
5.1 สหรัฐอเมริกา (OSHA): โครงสร้างคิดแบบเป็นระบบ
- Ground Conditions: แนวคิดเรื่อง “พื้นต้องรองรับได้” เป็นหน้าที่ที่ต้องตรวจสอบและจัดการก่อนตั้งเครน (ดูแนวทางใน OSHA 1926.1402)
- Power Line Safety: กำหนดวิธีควบคุมความเสี่ยงเมื่อทำงานใกล้สายไฟ (ดู OSHA 1926.1408 และคู่มือ OSHA 3433)
- Inspections: มีหลักการตรวจสภาพก่อนใช้งาน/ตามรอบ (ดู OSHA 1926.1412)
- Operator & Signal: กำหนดคุณสมบัติผู้ปฏิบัติ/ผู้ส่งสัญญาณ (ดู OSHA 1926.1427 และ 1926.1428)
- Hand Signals: ใช้มาตรฐานสัญญาณมือเดียวกันทั้งไซต์ (ดู OSHA Subpart CC Appendix A)
แหล่งอ้างอิง (USA):
OSHA 29 CFR 1926 ·
1926.1402 ·
1926.1408 ·
1926.1412 ·
1926.1427 ·
1926.1428 ·
Hand Signals (App A) ·
OSHA 3433 (PDF)
5.2 ญี่ปุ่น: “กฎต้องชัด + หยุดงานเมื่อเสี่ยง”
ญี่ปุ่นมีข้อบังคับด้านความปลอดภัยงานเครนที่เน้น “การตรวจตามรอบ” และ “การหยุดงานเมื่อคาดว่าเสี่ยง” ซึ่งเป็นแนวคิดที่นำมาปรับใช้ในไซต์ไทยได้ดี:
- การตรวจสภาพตามรอบ: มีแนวคิดเรื่องการตรวจ/บันทึกการตรวจเป็นระบบ (อ้างอิง Safety Ordinance for Cranes)
- ลมแรง/สภาพอากาศ: เมื่อคาดว่ามีอันตรายจากลมแรงให้หยุดงาน และต้องมีมาตรการป้องกันความเสียหายของบูมในกรณีจำเป็น
- งานใกล้สายไฟ: ผู้ประกอบการไฟฟ้าในญี่ปุ่นให้ “ตารางระยะห่างแนะนำ” สำหรับงานใช้เครนใกล้สาย (ช่วยตั้งเขตเตือน/กันคลาดเคลื่อนการกะระยะ)
แหล่งอ้างอิง (Japan):
Safety Ordinance for Cranes (English) ·
JISHA: OSH legislation in Japan ·
Kansai TD: ระยะห่างแนะนำใกล้สายจำหน่าย ·
Kansai TD: ระยะห่างแนะนำใกล้สายส่ง
– รถเครนใกล้สายไฟแรงสูง: คู่มือระยะห่างและการกำหนดเขตทำงาน
ขั้นตอนที่ 6: เตรียมวันยก—ตั้งงาน สื่อสาร และแผนหยุดงาน (Stop Work)
วันที่ เช่ารถเครน เข้าหน้างานจริง มักมี “ตัวแปร” มากกว่าที่คาด: รถเข้าไม่ได้, จุดตั้งขาโดนปิด, คนเดินผ่าน, ลมเปลี่ยน
แนะนำให้ผู้ควบคุมงานทำ 3 อย่างนี้เป็นมาตรฐานทุกงาน:
- ทำ Toolbox Talk 10 นาที: ย้ำบทบาทผู้ส่งสัญญาณ, ช่องทางวิทยุ, เส้นทางยก, และคำสั่งหยุดงาน
- จัด Exclusion Zone: กั้นพื้นที่ใต้แนวยก/แนวแกว่ง และกันคนไม่เกี่ยวข้อง
- ทบทวน “จุดวิกฤต”: สายไฟ, สิ่งกีดขวาง, พื้นรับแรง, และการคุมโหลดด้วย tag line
สคริปต์สั่งงานหน้างาน (สั้น แต่ครบ)
- “สัญญาณหลักคือคุณ… คนเดียว” (กำจัดสัญญาณซ้อน)
- “ถ้าใครพูดคำว่า STOP ทุกคนหยุดทันที”
- “ยกทดสอบ 10–20 ซม. เพื่อตรวจสมดุลก่อนยกจริง”
- “ห้ามมีคนอยู่ใต้โหลด/ใต้บูม”
- “ถ้าลม/ทัศนวิสัยเปลี่ยน ให้ประเมินใหม่ก่อนยกต่อ”
หากต้องการลดความเสี่ยงด้านพื้นรับแรงหรือทางเข้า ให้เตรียมวัสดุช่วยล่วงหน้า เช่น แผ่นเหล็กปูทาง/รองขา
และหากงานเกี่ยวข้องกับอุปกรณ์อื่นร่วมด้วย สามารถดูบริการทั้งหมดได้ที่ Services ของ PST.CRANE
ขั้นตอนที่ 7: ปิดงานและเก็บข้อมูล—ทำให้รอบถัดไป “เร็วขึ้น ถูกขึ้น และเสี่ยงต่ำลง”
งานยกที่ดีไม่จบที่ “ยกเสร็จ” แต่จบที่ “ข้อมูลถูกเก็บไว้”
สำหรับผู้รับเหมา/ผู้ควบคุมงาน แนะนำให้บันทึก 8 รายการนี้เพื่อใช้ปรับปรุงรอบถัดไปและช่วยให้การ ให้เช่ารถเครน รอบหน้าแม่นยำขึ้น:
- รัศมีจริงที่ใช้ (เพราะหน้างานมักต่างจากที่คิด)
- เวลาตั้งงานจริง (รวมเวลารอปิดพื้นที่/เคลียร์ของ)
- จุดติดขัดทางเข้า-ออก และข้อจำกัดใหม่ที่พบ
- สภาพพื้น/การทรุด/ความจำเป็นในการใช้แผ่นรองหรือแผ่นเหล็ก
- มาตรการความปลอดภัยที่ใช้แล้วได้ผล (เช่น spotter, แนวเตือน)
- รูปหน้างานหลังตั้งขา (ใช้เป็น reference)
- รายการอุปกรณ์ยกที่ใช้ (สลิง/แช็คเคิล/สเปรดเดอร์)
- ข้อเสนอแนะทีมหน้างาน (สำหรับปรับ Lift Plan)
เช็กลิสต์ 1 หน้า: ส่งครั้งเดียวแล้วได้คิวไว (สำหรับ เช่ารถเครน)
คัดลอกแล้วส่งให้ผู้ให้บริการ รถเครนให้เช่า ได้ทันที:
- พิกัดหน้างาน + รูปมุมกว้าง 4 ด้าน + วิดีโอทางเข้า
- ชิ้นงาน: น้ำหนักรวม (รวม Rigging) + ขนาด + จุดยก/หูยก
- รัศมี/ความสูง: ระยะจากจุดหมุน + ความสูงพ้นสิ่งกีดขวาง
- พื้นที่ตั้งขา: กางเต็มได้ไหม? ต้องหลบอะไร? พื้นแบบใด?
- ความเสี่ยง: แนวสายไฟ/คนเดิน/ต้องปิดถนน/งานกลางคืน
- ช่วงเวลา: วัน-เวลาเริ่มงาน + ระยะเวลาโดยประมาณ
- เงื่อนไขราคา: ต้องการให้เสนอ “รวม/ไม่รวม” ค่าเดินทาง ตั้งเครื่อง OT และเวลาขั้นต่ำ
ลิงก์บริการหลัก (ภายในเว็บไซต์)
FAQ: คำถามพบบ่อย
1) ก่อนขอราคา เช่ารถเครน ต้องเตรียมข้อมูลอะไรบ้าง?
เตรียมอย่างน้อย: พิกัดหน้างาน, รูป/วิดีโอทางเข้า, น้ำหนักรวม (รวม Rigging), รัศมีจากจุดหมุน, ความสูงพ้นสิ่งกีดขวาง, พื้นที่ตั้งขา และความเสี่ยง (สายไฟ/คนเดิน/ปิดถนน) เพื่อให้ผู้ให้บริการประเมินรุ่นและราคาได้แม่นยำ
2) จะเลือก เช่ารถเครน 4 ล้อ หรือรุ่น 10–12 ล้ออย่างไร?
ให้เริ่มจากทางเข้าและพื้นที่ตั้งขา: งานเมือง/ซอยแคบ/พื้นที่จำกัดมักเหมาะกับ เช่ารถเครน 4 ล้อ เพราะคล่องตัวและตั้งงานไว ส่วนงานยกหนักหรือรัศมีกว้างมักต้องใช้รุ่นใหญ่กว่าเพื่อเหลือกำลังสำรองและเสถียรภาพ
3) ไม่รู้ Load Chart/รัศมีแน่ชัด ยังขอ รถเครนให้เช่า ได้ไหม?
ได้ หากส่งข้อมูลหน้างานให้พอประเมิน: รูปมุมกว้าง, จุดยก, ระยะคร่าว ๆ จากจุดตั้งเครนถึงชิ้นงาน และความสูงที่ต้องยก ทีมผู้ให้บริการจะช่วยคำนวณเบื้องต้นได้ และควรนัดดูหน้างานเมื่อเป็นงานเสี่ยงหรือพื้นที่จำกัด
4) จำเป็นต้องให้ทีมดูหน้างานก่อนวันยกหรือไม่?
แนะนำอย่างยิ่งเมื่อมีข้อจำกัดทางเข้า พื้นรับแรงน่าสงสัย สายไฟใกล้แนวทำงาน หรือเป็นงานยกหลายจังหวะ การดูหน้างานช่วยลดการเปลี่ยนแผนหน้างานและลดความเสี่ยงเรื่องความปลอดภัย
5) งานใกล้สายไฟต้องเตรียมอะไรเป็นพิเศษเมื่อ ให้เช่าเครน เข้าทำงาน?
ต้องระบุแนวสายไฟในรูป/แปลน กำหนดเขตหวงห้าม (Exclusion Zone) จัดผู้เฝ้าระวัง (spotter) และใช้แนวทางอ้างอิงมาตรฐานต่างประเทศ เช่น OSHA สำหรับการจัดการความเสี่ยงใกล้สายไฟ พร้อมมีอำนาจหยุดงานเมื่อเงื่อนไขไม่ปลอดภัย
6) วันยกต้องมี “คน” อะไรบ้างนอกจากคนขับ?
อย่างน้อยควรมีผู้ส่งสัญญาณ (signal person) ที่สื่อสารกับคนขับชัดเจน และทีมผูกมัด/ยึดโยง (rigging) ที่ตรวจอุปกรณ์ยก รวมถึงผู้ควบคุมงานที่อนุมัติพื้นที่และมีอำนาจสั่งหยุดงานเมื่อพบความเสี่ยง